Onderhoud Orgels

Orgel Sint Nicolaaskerk, Lierderholthuis.

Het orgel van de kerk is gebouwd in 1916 in de tijd van Pastoor Terwindt door de orgelbouwer Th.Nohren uit Roermond/Nijmegen. De kosten waren F 2700,00. Dit was inclusief het materiaal uit het oude orgel van de schuurkerk. In1938 werd het orgel in tweeën gesplitst en de speeltafel middenin geplaatst. Tussen de beide orgelkasten is een prachtig glas-in-loodraam met afbeeldingen van 8 muziekmakende engelen. In de rozet een harp. De H.Cecilia met een handorgel op de arm speelt mee. Rechts onderaan op het raam staat: ontwerp Jan Bloemzaad en uitgevoerd door Pronk en Van Bommel uit Haarlem.

Voor het onderhoud van het orgel is in 2019 een collecte gehouden. Het was goed getimed want door de droge, hete zomer was er gelijk onderhoud nodig. Stef Luchtenberg is de organist van het gemengd koor en de enige die het orgel momenteel bespeelt.

Orgels O.L. Vrouw Tenhemelopneming, Heino

Deze rubriek gaat vooral over de mensen die het werk in en om de kerk achter de schermen uitvoeren. U ziet en hoort mij vooral tíjdens de vieringen, maar ook buiten de vieringen houd ik mij met orgels bezig. En dan heb ik het dit keer niet over het voorbereiden van de vieringen, maar over het onderhoud. Daar wil ik u kort iets over vertellen.

Een orgel heeft, net als bijvoorbeeld een auto, onderhoud nodig. Bij een orgel bestaat dat vooral uit een jaarlijkse stem- en onderhoudsbeurt. U ziet, als u naar één van de orgels in de kerk kijkt, een deel van de zogeheten pijpen, maar binnen in het orgel staan er nog veel meer. Door temperatuurschommelingen en door de wisselende luchtvochtigheid raken die pijpen wat ontstemd. Doe je daar niks aan, dan gaat het orgel steeds valser klinken. En dat is op den duur niet prettig om naar te luisteren. Daarom komt er één keer per jaar iemand van Orgelmakerij Reil uit Heerde om de pijpen te stemmen, want dat is specialistisch werk. Het is een heel technisch gebeuren en het voert wat te ver om dat uitgebreid uit te leggen, dus vandaar een korte uitleg.
Dat stemmen gebeurt – simpel gezegd – door aan de pijp iets te verstellen, waardoor die pijp weer de juiste toonhoogte krijgt. De manier waarop dat gebeurt, verschilt per type pijp. Eén voor één moeten de pijpen worden gestemd. Het onderhoudswerk bestaat onder andere uit het smeren van de motor, het uitvoeren van kleine reparaties indien nodig en een beetje schoonmaakwerk.
Mijn taak is om tijdens het stemmen de toetsen om beurten in te drukken, zodat degene die stemt, die zich elders bij of in het orgel bevindt, niet telkens heen en weer hoeft te lopen. Maar ook het assisteren bij bijvoorbeeld het schoonmaken hoort erbij, door simpelweg een stofzuiger of zo op te halen. De contacten met de orgelbouwer verlopen in principe via mij.
Daarnaast kan het een keertje voorkomen dat er een mankement, oftewel storing, ontstaat dat niet kan wachten totdat het tijd is voor een onderhoudsbeurt. Dat moet dan hersteld worden. Gelukkig gebeurt dat niet vaak. In november had het koororgel wel een heel bijzondere storing waarover u wellicht wat gehoord en/of gelezen hebt. Er zat toen een kat in het orgel en die heeft een aantal abstracten (latjes die de verbinding vormen tussen de toetsen en de pijpen) kapot gemaakt. Dat heeft een medewerker van Reil hersteld.

Helaas heeft het grote orgel op dit moment dermate veel mankementen dat het veel geld kost om het goed op te knappen. Onder andere om die reden speel ik op dit moment vooral op het koororgel.

Hopelijk heeft u hierdoor een indruk gekregen van wat er bij orgels nog meer komt kijken naast het bespelen daarvan tijdens de vieringen.

Met vriendelijke groeten,
Miranda Temmink